شامل حقوق اموال و مالکیت ، حقوق قراردادها ، مسؤولیت مدنی ، حقوق خانواده ، ارث و وصیت و …
شامل امور تعقیبی و دفاعی نزد دادسراهای عمومی و انقلاب ، دادگاه های کیفری یک و دو ، دیوان عالی کشور و …
شامل امور حقوقیِ بازرگانی داخلی و بین المللی، شرکت ها ، قراردادهای تجاری ، چک و اسناد تجاری در عرصه داخلی و بین المللی و …
شامل امور حقوقیِ بیمه و روابط کارگر و کارفرما نزد هیأت های تشخیص ، حل اختلاف و دیوان عدالت اداری
شامل کلیه امور مربوط به شرایط ازدواج، موانع ازدواج، مهریه و شرایط آن، طلاق، نفقه، حضانت و …
شامل کلیه امور ثبتی ، مشاوره ثبتی ، نقشه برداری و تشخیص حدود ثبتی ، تنظیم سند ، رفع تصرف ، خلع ید و …
با توج به رشد صنعت جوامع و پیشرفت فناوری، بشر هر روز به اختراعات جدیدی دست پیدا میکند و در مقام استفاده از آن ها بر می آید. در سایه پیشرفت فناوری و پیدایش مفاهیم جدید هوش مصنوعی ، دانش رباتیک نیز وارد محله جدید از حیات خویش شده است. به گونه‌ای که امروزه امیدوار بشر برای تحقق آرزو دیرینه ساخت انسان مصنوعی افزایش یافته است. ضرورت اتخاذ قواعد و ضمانت اجراهایی که بتواند استفاده از این ابزارآلات فنی را در بستر امن تضمین نماید، از لوازم ورود در این مرحله است. مبنای عمده توجیه کننده جرم‌انگاری نقض این قواعد را می‌توان ابتدا در محافظت از افراد در برابر صدمات ناشی از فعالیت با این ابزار صنعتی و پیشکیری از خطرات بیشمار آن دانست؛ اما آیا می‌توان به مسولیت رباتی فاقد عقل و شعور است و صدماتی جبران ناپذیر بر کسی یا چیزی وارد کرده است قائل شد و او را مجازات کرد؟ این نوشتار به بررسی مسولیت کیفری رباتها می‌پردازد، شاید روزنه‌ای شود که در آینده، یافته‌های حاصل از آن در عرصه تقنین مورد توحه قرارگیرد.
خداوند به عنوان يگانه مبدأ داراي صلاحيت قانون‌گذاري، احکام خويش را در قالب قرآن و در راستاي تمييز حق از باطل نازل فرموده است. مبتادي شريعت شامل دستتوراتی اس که از سوي پروردگار بر زبان پيامبر(صلي الله علیه و آله و سلم) جاری شده، و از اهداف وضع این دستورات، احترام به قانون و عمل به آن به عنوان یک فریضه اجتماعی است، تا امر و نهی شارع مقدس به صورت واجب و حرام مورد تبعیت و کامل قرارگرفته، و کیفرهای دنیوی و اخروی به مثابه‌ی ضمانت اجرای تخلف از آنها مورد توجه ابنای بشر واقع گردد. اصل مسؤولیت جزایی مساله‌ای است که درمورد شخص بزهکار مطرح می‌شود.
با این وجود، گاه انسان‌ها، نه به طور مستقیم که از طروقی با واسطه، در نقض قواعد قانونی مداخله می‌نمایند، که در اینجا این سوال پیش می‌آید که آیا می‌توان در چنین فرضی نیز برای افراد مسؤولیت قائل شده و کیفری را متوجه آنها نمود.
ارتکاب جرم از طریق رباتها در زمره چنین کنش‌های خطاکارنه‌‌ای است، که تعیین اشخاص مسؤول و حدود مسؤولیت آنها در بعد کیفری، می‌تواند ابعاد جدیدی را بر روی پژوهشگران عرصه عدالت جزایی بگشاید.
واژه ربات در فرهنگ لغت به معنای آدم‌واره، آدم ماشینی، آدم آهنی آمده است[1] واژه مذکور از زبان چک مشتق شده است که به معنای کار اجباری است. اگرچه واژه ربات تا قرن بیستم مطرح نشده بود، اما از سال‌ها قبل، ایده ساخت موجودات مکانیکی خودکار در گوشه و کنار جهان وجود داشت؛ و حتی پدید آوردن چنین محصولی از ایده فراتر رفته و همت مختراعان عصر باستان را مصروف خود نمود، تا که با تقلید از حیات انسان و حیوان، وسائل خودکاری ایجاد نمایند. در جنگ جهانی دوم، واژه ربات به خلبان‌های خودکار نیز نسبت داده شد و در سال 1954 اولین ربات صنعتی ساخته شد و مجوز ساخت ربات صنعتی نیز در همان سال درخواست گردید. [2] ممکن اس تصوير ربات در اذهان عامه‌ی مردم، به عنوان موضوعی در فيلم‌ها يا يک موجود وهمي ويرانگر تداعي شود، در حالي‌که حقيقت ربات ترکيبي از قطعات مکتانيکي است که توسط انسان ساخته شده و براي انجام کارهای خاص برنامه‌ريزی گرديده است.[3] در حال حاضر، عموما رباتها موجوداتي مرده و بي‌جان تفسير ميشوند؛ در شرايطي که واقعيت پيشرف هوش مصنوعي، رباتها را به عنوان کنشگراني فعال پديدار مي‌سازد که ميتوانند اعمالي نظير تقليد رفتار، کنجکاوي، يادگيري و خلاقي هدفمند را انجام دهند.[4] امروزه نسلي از رباتها در حال تحول هستند که ميتوانند ببينند، بخوانند، صحب کنند، ياد بگيرند و حتي مانند انسان احساس داشته باشند. رباتها امروزه در صنايع، و حرف گوناگون نقش آفريني‌هاي وسيعي دارند. به عنوان نمونه، در جراحي‌هاي حرفه‌اي رباتها نقش بسيار حياتي دارند، به نحتوي کته توستعه رباتيتک، اصل امکان جراحي از راه دور را امکانپذير ميکند. پزشک بدون حضور فيزيکي در اتاق جراحي، با دستور دادن به ربات عمل جراحي را انجام مي‌دهد، که اين عمل فرصت‌هاي بزرگي براي عمليات جراحي بر روي بيماراني که به هر دليل در دسترس نيستند، آن هم با دقيقترين شيوه، فراهم ميکند. به هر روي، رباتها خدمت گذاران وفاداري به جامعته بشري بوده، که امروزه در کارخانه‌ها، ادارات و حتي منازل حضور داشته و نقش ويژهاي در رفاه زندگي بشري برعهتده دارند. به رغم اين مطالب، رباتها ميتوانند آسيبها و خسارات شديدي نيز به بار آورند و در ارتکاب جرايم به کارگرفته شوند. با توجه به نسل‌هاي جديد ربات که از آن به نسل هوشمند تعبير ميشود، جاي اين سؤال وجود دارد که آيا ميتوان براي آنها در ارتکاب جرم مسؤوليتي را شناسايي کرد و مورد مجازات قرارداد. اين مقاله در ابتدا مسؤولي کيفري رباتها، و آنگاه در بند بعدي واکنش کيفري نسب بته آنها را مورد بررسي قرار داده است.
بررسي مسؤولیت کيفري ربات مستلزم آن است که علاوه بر تبيين مباني مسؤوليت کيفري و جرم انگاري فعاليت هاي رباتيک، نحوه‌ي نمود اين مسؤوليت در هر يک از جرايم مورد مطالعه قرار گيرد.
ربات، نوعي ماشين است، بنابراين طراحي اينگونه ماشينهاي باهوش بايد به گونه‌اي باشد که همواره در خدمت آرمانهاي والاي بشري مورد استتفاده قرار گيرند. [5] از زماني که فعاليت رباتها جايگزين اقدامات انساني شده، به عنوان وسيله‌اي صرف از آنها استفاده گرديده، به نحوي‌که هيچ تفاوت واقعي بين يک ربات و يک پچ‌گوشتي در نظر گرفته نمي‌شد [6].
بدين منظور بايسته است شيوه و نحوه بکارگيري اين ابزارها را قاعده‌مند و تحت شمول قوانين خاص خود در آورد. آيزا آسيموف قوانين حاکم بر رباتیک را در قالب سه قاعده بيان کرده است : اول، يک ربات نبايد به انسان آسيب برساند يا در اثر عدم فعالیتش اجازه دهد انساني دچار آسيب شود؛ دوم، يک ربات بايد فرمان‌هاي انسان را اطاعت کند مگر اينکه در تضاد با قانون اول باشد؛ سوم، يک ربات بايد از خويش محافظت کند، مادامي که اين محافظ مخالف قوانين قبلي نباشد [7]. ميتوان از آنها به عنوان “قواعد فن‌آوري ناظر بر عملکرد رباتيک ” ياد کرد، حدود عملکرد و مسؤوليت رباتها را مشخص مي سازد، که در ادامه بيشتر مورد بحث قرار خواهند گرفت.
مطالعه و دانلود فایل pdf مقاله
[1] ملبوبي، مهدي، 1333ش، مقدمهاي بر رباتيک متحر (اصول و کاربردها)، تهران، انتشتارات ارکان دانش، چ ،2ج.
[2] همان
[3] همان
[4] Neilm, Richards, (2013), How should the law think about robots? from http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2263363
[5] Hallevy, Gabriel, (2013), when Robots kills, united states, Northeastern
[6] همان
[7] Hubbard, F.Patrik, (2012), Regulation os and liability for risks of physical Injury from ” sophIcated Robots”, from http://robots.law.miami.edu/ wp-content/uploads/2012/01/ Hubbard_Sophisticated-Robots- Draft-1.pdf.
دکتر محمدعلی حاجی‌ده‌آبادی - فاطمه بهزادی‌نیا - صالح اسماعیلی
ذخیره نام، ایمیل و وبسایت من در مرورگر برای زمانی که دوباره دیدگاهی مینویسم.
